Jan Van Ruysbroeck

Table of Contents

Jan Van Ruysbroeck’s leven, geschriften en nalatenschap

Jan van Ruysbroeck (1293–1381), ook bekend als Jan van Ruusbroec, was een invloedrijke middeleeuwse mysticus uit de Lage Landen. Zijn leven, geschriften en nalatenschap zijn fundamenteel voor de ontwikkeling van de christelijke mystiek, vooral binnen de Vlaamse en Brabantse tradities.

Zijn Leven

Jan van Ruysbroeck werd geboren in 1293 in Ruysbroeck, een dorpje nabij Brussel, in wat nu België is. Op jonge leeftijd ging hij in Brussel wonen bij zijn oom Jan Hinckaert, een kanunnik aan de Sint-Goedelekerk (nu de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele). Jan kreeg een degelijke theologische opleiding en werd priester gewijd in 1317.

Na jarenlang als priester in Brussel te hebben gewerkt, koos hij in 1343 samen met zijn oom en een andere priester, Franciscus van Coudenberghe, voor een kluizenaarsleven in het Zoniënwoud. Hier stichtten ze de gemeenschap die later het klooster van Groenendaal zou worden, verbonden aan de reguliere kanunniken van Sint-Augustinus.

Ruysbroeck leidde een leven van contemplatie, gebed en schrijven. Hij stierf in 1381 in Groenendaal, en al snel na zijn dood werd hij beschouwd als een heilige, hoewel hij nooit officieel heilig is verklaard.

Zijn Geschriften

Ruysbroeck’s geschriften worden gekenmerkt door diepgaande mystieke inzichten en zijn sterk geworteld in de christelijke theologie, vooral de leer van de Heilige Drie-eenheid en de vereniging met God. Zijn werken zijn in het Middelnederlands geschreven, wat uniek was in een tijd waarin theologische werken meestal in het Latijn werden opgesteld.

Belangrijke werken van Jan van Ruysbroeck:

“De blinkende steen” (Latijn: Lapidus Ignitus): Een mystieke uitleg over de ziel en haar verlangen om met God verenigd te worden.
“De geestelijke bruiloft” (Die Geestelike Brulocht): Zijn meest bekende werk, waarin hij de drie stadia van het spirituele leven beschrijft: de actieve, de innerlijke en de goddelijke.
“De hoogste waarheid” (Dat Hooghe Licht): Een werk dat dieper ingaat op de ongrijpbare aard van God en de menselijke zoektocht naar het goddelijke.

Ruysbroeck gebruikte vaak rijke, symbolische taal en paradoxen om de mystieke ervaring te beschrijven, zoals de “Goddelijke Drunkenheid” en de “Rust in Actie“.

Zijn Nalatenschap

Ruysbroeck’s invloed reikt verder dan zijn eigen tijd en regio:

Mystieke Traditie: Hij wordt vaak in één adem genoemd met andere grote mystici zoals Meister Eckhart, Johannes Tauler en Hildegard van Bingen. Zijn werken inspireerden later mystici zoals de Engelse auteur Evelyn Underhill.
Augustijner Spiritueel Erfgoed: Als lid van de reguliere kanunniken van Sint-Augustinus droeg hij bij aan de spirituele diepgang van deze orde.
Literair en Religieus Erfgoed: Zijn keuze om in de volkstaal te schrijven maakte mystieke literatuur toegankelijk voor een breder publiek. Hierdoor had hij een blijvende impact op de ontwikkeling van de Nederlandse literatuur.
Invloed in de Moderne Tijd: Zijn werk wordt nog steeds bestudeerd in de context van christelijke spiritualiteit, en zijn geschriften zijn vertaald in meerdere talen.

Inspiratie voor Vandaag

Ruysbroeck’s kernboodschap is de diepe mogelijkheid van eenheid tussen God en de mens door liefde en overgave. Zijn leer over “God ontmoeten in de kern van je ziel” blijft een inspiratie voor velen die een spiritueel leven nastreven.

Uit de geschriften van Jan van Ruysbroeck

Hier zijn enkele uittreksels uit de geschriften van Jan van Ruysbroeck, waarin zijn diepgaande mystieke inzichten tot uitdrukking komen. De teksten zijn vertaald of hertaald in hedendaags Nederlands om ze toegankelijker te maken:

Uit De geestelijke bruiloft (Die Geestelike Brulocht)

Over de Drie Wegen van het Spirituele Leven

“Er zijn drie wijzen waarop de mens kan leven in de Geest van God: de werkzame weg, de innerlijke weg, en de beschouwende of goddelijke weg. De werkzame mens dient God met werken van liefde, gehoorzaamheid en dienstbaarheid. De innerlijke mens vindt God door inkeer en het loslaten van de wereld. Maar de beschouwende mens leeft in God en wordt één met Hem in eenheid en liefde, zodat hij in zichzelf niets anders meer ervaart dan God.”

Uit De blinkende steen (Lapidus Ignitus)

Over de Ziel als Spiegel van God:

“De ziel is als een blinkende steen, geschapen om Gods licht te ontvangen en te weerkaatsen. Maar de ziel moet gezuiverd worden van alle aardse smetten, opdat zij helder genoeg wordt om de glans van Gods wezen in zich te dragen. Wanneer de ziel zich overgeeft aan de Heilige Geest, wordt zij een stralend beeld van Gods oneindige liefde.”

Uit De hoogste waarheid (Dat Hooghe Licht)

Over de Paradox van Goddelijke Rust en Actie:

“God rust in eeuwigheid en is toch altijd in beweging; Hij is de onbewogen Beweger. Zo moet ook de mens, die één wil worden met God, rusten in innerlijke vrede, maar tegelijk handelen in liefde en gerechtigheid. In deze rustende activiteit wordt de mens de gelijke van God, want hij werkt in Zijn kracht.”

Uit De zeven trappen van de Geestelijke Liefde

Over de Laatste Trap van Liefde:

“De zevende trap is de hoogste: hier sterft de ziel in zichzelf en leeft alleen nog in God. Zij kent geen verlangen meer naar iets buiten God. In deze staat wordt zij één met Hem, en zij is als een vlam die opgaat in het eeuwige Licht, nooit meer gescheiden van de Bron.”

Uit De fontein van het eeuwige leven

Over de Eenheid met God:

“In het diepste van onze ziel is een fontein, een bron van leven die nooit opdroogt. Wanneer wij ons keren naar deze bron, vinden wij dat zij geen ander water voortbrengt dan God zelf. Drinkend van deze fontein worden wij vernieuwd en één met het goddelijke.”

Over de Liefde als Bindmiddel

“Liefde is het geheim van alle dingen; zij verenigt de schepping met de Schepper. Want wat is God anders dan liefde? En wat is het doel van de mens anders dan zich te verliezen in deze allesomvattende liefde?”

Deze fragmenten laten Ruysbroeck’s diepgaande mystieke theologie zien, zijn poëtische taalgebruik en zijn vermogen om de menselijke ziel op God te richten.

Online bronnen

Boeken door Ruusbroec, Jan van (gesorteerd naar populariteit)

gutenberg.org

Er zijn diverse online bronnen beschikbaar om de geschriften van Jan van Ruusbroeck te bestuderen:

Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL): De DBNL biedt een zesdelige verzameling van Ruusbroecs werken, waaronder “Vanden gheesteliken tabernakel” en “Die geestelike brulocht“.
DBNL
Project Gutenberg: Deze site heeft enkele van Ruusbroecs werken in het Frans en Engels, zoals “Rusbrock l’Admirable (œuvres choisies)” en “Ruysbroeck and the Mystics: with selections from Ruysbroeck“.
Project Gutenberg
Internet Archive: Hier zijn Engelstalige vertalingen beschikbaar, zoals “John Ruusbroec: The Spiritual Espousals and Other Works“.
Internet Archive
Academia.edu: Deze academische platform biedt artikelen over Ruusbroecs mystiek, zoals “The Complete Ruusbroec (2014): Jan van Ruusbroec, Opera omnia (1981–2006)“.
Academia
Ruusbroecgenootschap: Dit onderzoekscentrum aan de Universiteit Antwerpen heeft een uitgebreide bibliotheek en publicaties over Ruusbroec en de geschiedenis van spiritualiteit in de Lage Landen.
Universiteit Antwerpen