Herinnering aan Holland

Wie schreef ooit deze regel: “een land dat voor dictators zwicht…“

Dit zijn de bekende woorden van de Nederlandse dichter en verzetsstrijder Hendrik Marsman. Het gedicht waar deze regel uit komt heet “Herinnering aan Holland” en werd voor het eerst gepubliceerd in 1936. De volledige regel luidt: “Een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht.” Marsman schreef het gedicht als een beschrijving van zijn gevoelens over zijn vaderland, en het wordt vaak gezien als een kritiek op de politieke situatie van Nederland in de jaren 30 van de vorige eeuw. Het gedicht is nog steeds een van de meest bekende en geliefde gedichten uit de Nederlandse literatuur.

Het leven en werk van Hendrik Marsman (1899-1940) 

Hendrik Marsman (1899-1940) was een Nederlandse dichter, schrijver en essayist. Hij werd geboren in Zeist en studeerde rechten aan de Universiteit van Amsterdam. Marsman was een van de belangrijkste dichters van de beweging van het vitalisme in de Nederlandse literatuur. Deze stroming benadrukte het belang van intuïtie, levenskracht en het onderbewuste in de kunst.

Marsman publiceerde zijn eerste dichtbundel, “Verzen“, in 1923 en werd al snel bekend als een vernieuwende dichter. Hij schreef gedichten die zich kenmerkten door een expressieve, beeldende stijl en een sterk gevoel voor ritme. Zijn poëzie was vaak persoonlijk van aard, maar Marsman schuwde ook maatschappelijke thema’s niet. In zijn werk komen onderwerpen aan bod als de relatie tussen mens en natuur, de moderne tijd en de spanning tussen individu en samenleving.

Naast zijn poëzie schreef Marsman ook essays en literaire kritieken. Hij was mede-oprichter van het literaire tijdschrift “Forum“, dat een belangrijke rol speelde in de Nederlandse literatuur van de jaren 30. Marsman was ook politiek actief en was betrokken bij de oprichting van de Anti-Fascistische Actie (AFA) in Nederland.

Marsman stierf op 21 juni 1940, tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen het schip waarop hij zich bevond, de Berenice, in de Golf van Biskaje werd getorpedeerd door een Duitse onderzeeër. Zijn poëzie wordt nog steeds veel gelezen en gewaardeerd om zijn modernistische stijl en zijn diepe inzicht in de menselijke natuur en het menselijke lot.

Herinnering aan Holland

Het gedicht waaruit de regel “Een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht” komt, heet “Herinnering aan Holland” en werd voor het eerst gepubliceerd in 1936. Hieronder vind je de volledige tekst van het gedicht:

Denkend aan Holland
zie ik brede rivieren
traag door oneindig
laagland gaan,
rijen ondenkbaar
ijle populieren
als hooge pluimen
aan den einder staan;

en in de geweldige
ruimte verzonken
de boerderijen
verspreid door het land,
boomgroepen, dorpen,
geknotte torens,
kerken en olmen
in een grootsch verband.

De lucht hangt er laag
en de zon wordt er langzaam
in grijze veelkleurige
dampen gesmoord,
en in alle gewesten
wordt de stem van het water
met zijn eeuwige rampen
gevreesd en gehoord.

Alle provincies hebben
hare eigen meren
en achter elke dijk
schuilt een andere wei,
waar de morgen
zich uitstrekt over de akkers
en de vroege vogels
zich hoog in de lucht bevrijden.

En aan alle horizonnen
rijzen de lange
rijen der populieren,
als hoge pluimen
voor de verre wind,
als een groet
uit het land van Holland.

Maar een stil verlangen
is in mijn ziel gerezen –
een droombeeld
dat steeds wijkt en weer keert:
ik zie een volk
dat voor tirannen zwicht,
dat voor de vrijheid
van het woord en van de geest
drukt en kreunt onder
de slavernij der banieren
en der blinkende wapens.

Maar dan, bij het wassen
van het tij,
heft het de hoofden
omhoog en verstaat
het eindelijk het
strijdbare lied
van een volk dat
breekt en bezwijkt,
maar in zijn val
een sterke vloek
achterlaat.

Dit gedicht is een van de bekendste gedichten uit de Nederlandse literatuur en wordt nog steeds veel gelezen en gewaardeerd vanwege zijn sterke beeldspraak en zijn indrukwekkende visie op de Nederlandse natuur en cultuur.

Wie is jouw beste dichter?

Bron OpenAI’s chatGPT Language Models & Picsart